การใช้น้ำของพืช

การใช้น้ำของพืชเรามักเห็น ลักษณะของการศึกษาที่ใช้ Lysimeter ขนาดใหญ่ ต้องขุดเป็นอุโมงลงในดินเพื่อฝังอุปกรณ์ต่าง ๆ ทำให้เราสามารถนำน้ำที่ไหลเลยเขตรากพืชมาชั่ง ตวง วัดได้ แต่มาที่อิสราเอลก็ได้เห็นการใช้ Lysimeter อีกหน้าตาหนึ่งใช้ศึกษาการใช้น้ำของพืช เช่น มะกอกโอลีฟ ผักต่างๆ ทั้งขนาดใหญ่ และขนาดย่อมๆ บันทึกข้อมูลด้วยอุปกรณ์บันทุกข้อมูลอัตโนมัติ (data logger) ทั้งที่อยู่กลางแจ้ง และในเรือนปลูกพืชทดลอง



ที่อยู่กลางแจ้งศึกษากับมะกอกน้ำมัน ในเรือนปลูกพืชทดลองชุดนี้หมุนได้รอบเพื่อลดความลำเอียงของแสงแดด



เห็นสายระโยงระยาง และอุปกรณ์ตรวจวัดต่าง ๆ เช่น ปริมาณน้ำที่ให้ ปริมาณน้ำที่ไหลเลยเขตรากพืช การปิด-เปิดปากใบ หลายคนเห็นคงต้องอยากได้
ช่วงเวลาสั้น ๆ เราคงเห็นศักยภาพสำหรับผู้ที่ต้องการศึกษาคงต้องหาข้อมูลเพิ่มเติม

รู้จักอิสราเอล และมาตรการรักษาความปลอดภัย

อิสราเอลตั้งอยู่ริมทะเลเมดิเตอร์เรเนียน มี 3 เขตภูมิอากาศ เมดิเตอร์เรเนียน (สีเขียวในแผนที่) กึ่งแห้งแล้ง(สีส้ม) และ แห้งแล้ง(สีม่วง)


ร้อนแห้งในฤดูร้อน เย็นปานกลาง และมีฝนตกเล็กน้อยในฤดูหนาว อุณหภูมิเฉลี่ย ระหว่าง 8 - 36 องศา ฝนตกประมาณปีละ 64 วัน ปริมาณ 539 มิลลิเมตร มีประชากรประมาณ 6 ล้านคน ร้อยละ 90 อาศัยอยู่ในเขตเมืองที่ทันสมัย แต่ก็มีบางส่วนที่อาศัยอยู่ในเขตเมืองเก่า ส่วนประชากรอีกร้อยละ 6 อยู่ในชนบทโดยเป็นสมาชิกสหกรณ์ 2 ลักษณะคือ คิบบุตซ์ และโมชาฟ ชาวอิสราเอลมีหลายชาติพันธ์ ทั้งชาวยิว และชนอาหรับพื้นเมือง รวมทั้งชาวยิวที่อพยพมาจากยุโรป แอฟริกา เอเชีย และประเทศตะวันออกกลางอื่น ๆ ประชากรส่วนใหญ่ อาศัยอยู่ในเมืองใหญ่ ๆ อาทิ เทลอาวีฟ เยรูซาเล็ม และไฮฟา ที่เหลือกระจัดกระจายตามพื้นที่การเกษตรทั่วประเทศชาวอิสราเอล ประชากรร้อยละ 82 นับถือศาสนายูดาย (Judaism) ที่เหลือนับถือศาสนาอิสลาม (14 %) คริสต์ (2%) อายุเฉลี่ย 79.46 ปี สินค้าส่งออกที่สำคัญ ได้แก่ เครื่องจักรและอุปกรณ์ software เพชรเจียระไน ผลิตภัณฑ์เกษตร เสื้อผ้า สินค้านำเข้าที่สำคัญ ได้แก่ วัตถุดิบ อาวุธยุทโธปกรณ์ เชื้อเพลิง เพชร ข้าว สินค้าอุปโภคบริโภค ความมั่นคงปลอดภัยของประเทศเป็นเรื่องที่รัฐให้ความสำคัญ การเข้า-ออกประเทศจึงมีมาตรการรักษาความปลอดภัยสูง

ประสบการณ์เรื่องการรักษาตวามปลอดภัย
คงต้องเริ่มที่การสมัครต้องมีรายงานการตรวจร่างกาย รายการต่าง ๆ ก็ดูปกติ แต่มีรายการที่ต้องรายงานว่าท้องหรือไม่ด้วย สำหรับผู้หญิงเราเป็นผู้หญิงไปหาที่โรงพยาบาลบอกหมอว่าไม่ท้อง ไม่แต่งงาน แต่หมอท่านไม่ยอมต้องมีการตรวจ ก็เลยต้องเสียเงินเพิ่ม แต่ว่าไปแล้วบ้านเราก็มีหลายอย่างเป็นงานที่ไม่จำเป็นต้องทำ ต้องวิเคราะห์ให้เสียเงิน เสียงบประมาณ แต่ก็ถูกเลือกให้ทำเสียเวลาไป ทำให้ส่วนที่จำเป็นไม่ได้รับการดูแล บ่น...
สถานทูตเจ้าหน้าที่ต้อนรับพวกเราดีมาก จัดหาเอกสารที่จำเป็นเพื่ออำนวยความสะดวก เพราะว่าต้องแน่ ๆ มาตรการรักษาความปลอดภัย...
มีน้องที่ทำงานอยากไปอิสราเอล ก็ต้งขอวีซ่าในฐานะบุคคลทั่วไป ต้องมีเอกสารยืนยัน หรือการจองโรงแรมจากทางอิสราเอล พาสพอร์ตที่มีการเดินทางมาแล้ว ถ้าไม่เคยเดินทางเลย คงยาก แต่ด้วยความประหยัดอยากไปขอพักกับคณะของเรา ทางสถานฑูตต้องการให้มีการยืนยันจากผู้จัดทางนู้นด้วย ซึ่งได้รับคำตอบกลับมาว่าเป็นไปไม่ได้ น้องคนนั้นก็เลยอดไป ... ไว้โอกาสหน้าเตรียมตัวใหม่
สนามบิน คณะเราเดินทางด้วยสายการบินอิสราเอล ก่อนเดินทางเจ้าหน้าที่สถานฑูตประสานงานกับเจ้าหน้าที่สายการบินเพื่อช่วยดูแลการเดินทางของคณะเรา พวกเราก็รอกันจนครบ พร้อมสำหรับการ check in พวกเราถูกสัมภาษณ์ที่ละคน เกี่ยวกับการเดินทาง การแพ็คกระเป๋าเดินทาง พวกเราทุกคนผ่าน
ถึงที่หมาย สนามบิน Ben gurion กระเป๋าของพวกเราถูกค้น เพราะมีร่องรอยปรากฏว่า กุญแจถูกตัด ซิบชำรุด ยกเว้นกระเป๋าที่ใช้รหัสเปิด ดังนั้นเพื่อเป็นการรักษากระเป๋าของเราไม่ควรล็อกกระเป๋า ไม่ต้องมาคอยซ่อมกระเป๋าอยู่
การอยู่ในประเทศนี้คณะเรารู้สึกปลอดภัย การเดินทางไปใกล้บริเสณพื้นที่ที่เสี่ยงจะมีการ์ดถือปืนนั่งรถไปด้วย คนอิสราเอลทั้งหญิงชายต้องเป็นทหารผู้หญิง 2 ปี ผู้ชาย 3 ปี แต่ก็น่าชื่นชมที่คนอิสราเอลรักประเทศของเขา ชาตินิยม
ในโรงแรมเราก็เจอการ์ดผู้หญิง









การ์ดผู้หญิงประจำโรงแรมที่พักของเรา ผ่านการเป็นทหารแล้ว มาทำงานเก็บเงินเรียน








ทหารประจำการหน้าตาสวยๆเลยขอถ่ายรูปด้วย

ขากลับที่สนามบิน ไปถึงสนามบินเร็วไปต้องรออยู่นานกว่าจะได้เริ่ม check in เขาพยายามจัดกลุ่มผู้โดยสารเป็นกลุ่มๆ แล้วคำถามที่เคยเจอตอนขามาจากเมืองไทยก็เริ่มขึ้น แต่คราวนี้เป็นภาษาอังกฤษล้วน ๆ ถาม-ตอบกันกลายเป้นว่าพี่วิชิตที่ภาษาอังกฤษดีในกลุ่มถูกถามถึงคนช่วยแปล ว่าไปแล้วสำเนียงที่เขาพูดทำให้พวกเรางงได้ ทุกกระเป๋าผ่านเครื่องสแกน ตรวจกระเป๋า ส่วนที่สงสัยจะได้รับการสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม พวกเราหลายคนซื้อน้ำผึ้งกันมา ก็ต้องชี้แจงแหล่งที่มา หรือขอให้เปิดกระเป๋า ตรวจสอบสารบางอย่าง แต่ขั้นตอนนี้ เราผ่านฉลุย แต่มีกลุ่มที่มาด้วยกันจากชาติอื่นโดนตรวจละเอียด เชิญไปสัมภาษณ์เพิ่มเติม คนไทยในสายตาคนอิสราเอลดีมาก ประเทศไทยก็เป็นที่ไผ่ฝันของคนอิสราเอล หลายคนมาเยือนแล้วแม้กระทั่งนักศึกษา การ์ดที่ไปทัศนศึกษากับเราก็เคยมาเมืองไทยแล้ว ผิดกับคนไทยที่กว่าจะได้ไปต่างประเทศก็แก่แล้ว

อิสราเอล..เล่าต่อ

MASHAV หรือศูนย์ความร่วมมือระหว่างประเทศของกระทรวงการต่างประเทศ ประเทศอิสราเอล เป็นหน่วยงานหนึ่งที่ให้ทุนฝึกอบรมเฉพาะค่าใช้จ่ายในประเทศของเขา โดยมีผู้เข้ารับการฝึกอบรม 29 คน จาก 13 ประเทศ 5 ทวีป (เช็ค ไนจีเรีย ตุรกี สวาซิแลนด์ เวียดนาม ไทย จีน อินเดีย ไลบีเรีย ชิลี ปาปัวนิวกินี ซามัวร์ และเอธิโอเปีย) ซึ่งทำงานในด้านการเกษตร อุทกวิทยาและอุตุนิยมวิทยา ส่วนใหญ่เป็นคนของภาครัฐ ที่โรงแรม Tal เมืองเทลอาวีฟ การฝึกอบรมประกอบด้วยการบรรยาย โดยวิทยากรจาก Israeli Meteological services และ Israeli Hydrological services การร่วมประชุมทางวิชาการเรื่อง Dryland, deserts & Desertification Conference ระหว่าง 14-17 ธันวาคม 2551 ที่มหาวิทยาลัยเบนกูเรียน วิทยาเขต Sede Boqer campus การนำเสนอของผู้เข้ารับการอบรม(สมัครใจ)และทัศนศึกษา ขอทยอยกล่าวถึงนะ

Climate Change and Desertification Process Climate Change ที่กล่าวถึงไม่ได้การเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรง แต่จะศึกษาโอกาศเกิดเพื่อที่จะได้เตรียมการรับมือ Climate Change ใช้เอกสารของ IPCC (2007) เป็นหลักในการทำความเข้าใจ

การเกษตรของอิสราเอลปัจจุบันไม่ได้ให้ความสนใจที่ผลผลิตสูงแต่ให้ความสำคัญกับประสิทธิภาพการใช้น้ำหรือผลผลิตต่อหน่วยของน้ำที่ใช้ด้วย และเก็บค่าน้ำเพื่อการเกษตร น้ำใช้ของอิสราเอลมาจาก 4 แหล่งหลัก คือ

1. ทะเลสาบ Galilee ซึ่งเป็นทะเลสาบน้ำจืดแห่งเดียวอยู่ทางตอนเหนือของประเทศ สามารถส่งน้ำเข้าสู่ระบบชลประทานแบบท่อสู่ภาคเกษตรของประเทศ
2. น้ำเสีย
3. น้ำใต้ดิน
4. น้ำทะเล

การชลประทานระบบท่อ ทำให้ลดปัญการสูญเสียน้ำเนื่องจากการระเหย 65% ของน้ำทั้งหมด ถูกใช้เพื่อการเกษตร พืชที่ปลูกโดยรอบทะเลสาบ Galilee กล้วยหอมและเป็นพืชที่ต้องการใช้น้ำมาก แต่รัฐบาลก็ให้ความสำคัญในการจัดสรรน้ำให้ แม้ว่าน้ำจะเป็นปัญหาสำคัญที่สุดของประเทศนี้ และแทบไม่น่าเชื่อที่อิสราเอลสามารถปลูกมันฝรั่งส่งออกไปยังสหภาพยุโรปได้ และเป็นพืชที่ให้ผลตอบแทนสูงสำหรับการเกษตรของอิสราเอล เกษตรกรลงทุนให้น้ำแบบสปริงเกอร์แก่มันฝรั่งได้

การดัดแปรสภาพอากาศโดย Cloud Seeding และกระบวนการเกิดฝนในเขต Semi-Arid Regions เนื่องจากการประเมินความคุ้มค่าในการได้น้ำมานั้นวิธีการนี้ต้นทุนต่ำสุดและได้น้ำปริมาณมาก ซึ่งขั้นแรกต้องมีความเข้าใจกระบวนการเกิดฝน เมฆประกอบไปด้วยละอองน้ำขนาดเล็กกว่า 0.02 มม.ซึ่งจะไม่สามารถตกเป็นฝนได้ ต้องมีขนาดมากกว่า 2 มม.จึงจะเกิดเม็ดฝน ประเทศอิสราเอลได้ทำการศึกษาวิจัยการทำฝนเทียมมาตั้งแต่ 1961 และสามารถนำมาใช้งานได้จริงสามารถเพิ่มปริมาณน้ำฝนได้ 10% - 20% หนือคิดเป็นน้ำ 60 ล้านลบ.ม. มีค่าใช้จ่าย 0.02$ ในปี 2008 ถูกกว่าการการใช้น้ำทะเล ซึ่งมีค่าใช้จ่ายประมาณ 0.54$ และยังมีส่วนร่วมในโครงการวิจัยฝนเทียมของประเทศอื่น ๆ รวมทั้งไทยด้วย การทำให้เกิดฝนในเขตนี้แตกต่างจากบ้านเรา ที่ใช้ ซิลเวอร์ไอโอไดน์(silver iodide)

อิสราเอลเริ่มต้น

กลับจากเดินทางไปฝึกอบรมที่อิสราเอล เมือเทลอาวิฟ พอมีเวลาเขียนถึงสิ่งที่ไปพบเจอมา มีผู้ร่วมรับการฝึกอบรม 29 คน จาก 12 ประเทศ หลากลายวัฒนธรรมมาใช้ชีวิตร่วมกัน การฝึกอบรมกำหนดการจัดแบบสบายสบายเนื่อหาไม่มากเกินไปนัก สัปดาห์แรกเน้นเรื่องการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศของโลก สัปดาห์ที่2 ไปร่วมสัมมนาเชิงปฏิบัติการเกี่ยวกับ Desertification ที่มหาวิทยาลัย Ben Gurion ทางตอนใต้ของอิสราเอลเป็นเมืองท่ามกลางทะเลทราย สัปดาห์สุดท้ายทริป และการบริหารจัดการเมื่อการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น ระหว่างการอบรมก้แทรกด้วยการ นำสนอของผู้เข้ารับการอบรมเกี่ยวกับที่ผู้รับทำในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาทำให้เห้นความแตกต่างระหว่างแต่ละประเทศพอควร และเราคงอยู่ในระดับนี้ต่อไปไม่ได้แล้ว คงต้องเร่งตัวเองอีกนิด

ราชพฤกษ์ 2551

1-10 ธันวาคม 2551 กระทรวงเกษตรฯจัดงานรวมใจภักดิ์รักพ่อหลวงที่ที่จัดงานพืชสวนโลกที่ผ่านมา วันนี้เปิดเป็นวันที่ 2 แล้วช่วงเช้า ๆ และเย็น ๆ อากาศดีมากแล้วต้นไม้ดอกไม้ก็สวยด้วยสภาพอากาศที่เอื้ออำนวยและไม้หลักที่ปลูกในงานพืชสวนโลกก็สวยงามตั้งตัวได้ดีแล้ว ด้วยเป็นคนที่ชอบต้นไม้แต่การดูแลรักษาต้นไม้ที่นี้น่าจะพิจารณาเรื่องการหมุนเวียนใช้ธาตุอาหารจากเศษซากพืช เพราะหลายบริเวณเราจะเห็นต้นไม้โคนลอยจากผิวดินมาก และมีการทิ้งเศษซากพืชออกไป สวนที่สวยได้จึงได้รับการบำรุงจากทางใบซึ่งใช้ต้นทุนมาก อยากให้เวทีใหญ่ๆ แห่งนี้เป็นที่ขยายผลงานวิจัยและพัฒนาการเกษตรทั้งเรื่องการบริหารจัดการเศษซากพืช การใช้ปุ๋ยอินทรีย์ การจัดการน้ำและธาตุอาหารพืชฯลฯ




กระทรวงเกษตรนำไอทีมาร่วมแสดงในงานด้วยมีการบรรยายและให้ผู้ฟังร่วมสนุกด้วยการตอบคำถามชิงรางวัลเป็นช่วง ๆ พวกเราที่มาเฝ้าบู้ทก็พลอยสนุกสนานกันด้วยไม่เช่นนั้นก็เงียบเหงา และในบูทนี้มีบริการอินเตอร์เน้นให้ใช้เลยทำให้พวกคนทำงานและผู้เที่ยวชมงานได้ประโยชน์จากบริการนี้







สวนแห่งนี้ได้รับการสร้างอย่างสวยงามและมีคุณค่า ปัจจุบันก็ยังคงคุณค่าอยู่ สามารถใช้เป็นสถานศึกษาเกี่ยวกับพรรณไม้ได้ แต่การดูแลต้องใช้งบประมาณและทรัพยากรจำนวนมาก หน่วยราชการซึ่งดูแลอยู่อาจทำได้ไม่เต็มที่ และคงไม่สะดวกหากเก็บเงินค่าเข้าชมเพื่อนำเงินมาดูแลกิจการภายในสวนฯ ผู้ที่เข้ามาชมงานคงสามารถสัมผัสได้ถึงความกว้างขวางมาก
สถานการณ์การเมืองก็คลี่คลายแล้ว เชิญชวนมาเที่ยวงานกัน

climate ต่อ

พบปะกันกับกลุ่มที่จะศึกษา ความเปราะบาง และความสมารถในการปรับตัวของภาคการเกษตรที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ซึ่งได้รับผลทางการเมืองทำให้งานวิจัยต้องรอต่อไป เนื่องจากเป็นงานวิจัยร่วมกับต่างประเทศ ราชการก็ต้องตรวจสอบ... แต่กลุ่มก็ยังใหม่สำหรับงานนี้ และการศึกษาส่วนหนึ่งเป็นงานวิจัยเชิงสังคมซึ่งจัดว่าเป็นเรื่องใหม่สำหรับนักวิชาการเกษตรซึ่งเรียนรู้มาทางงานวิจัยเชิงวิทยาศาสตร์ การเลือกพื้นที่ก็ยังเป็นภาระสำหรับทีมว่าเลือกได้้เหมาะสมหรือไม่ ข้อมูลปัจจุบันยังไม่เพียงพอและกังวลว่าจะไปเลือกเอาพื้นทีีที่มีภาวะแห้งแล้งซ้ำซากและคนปรับตัวได้ดีอยู่แล้ว และอยากได้คนที่เป็นคนพื้นที่มากว่าคนที่อพยบมาจากที่อื่น ...ต้องหาข้อมูลเพิ่มเติมระหว่างรอ โดยกำหนดว่าน่าจะศึกษาส่วนท่่ีเบีย่งแบนจากค่าเฉลี่ยหรือค่ามาตราฐาน เราก็ถือโอกาสพักก่อนลุ้นว่าสนามบินจะเปิดใช้งานเมื่อไร

มีกำลังใจ

นักวิจัยของรัฐหรือคนทำงานให้ราชการทำงานอย่างตั้งใจและพัฒนาตนเองอยู่เสมอ วานนี้ได้มีโอกาศรู้จักตัวตนของประโยคแรกนี้ การเป็นคนเก่งจำเป้นมากต้องมีการแลกเปลี่ยนความรู้ ความเห็น พร้อมที่จะแชร์ไม่ใช่มารับอย่างเดียว ทำให้มีกำลังในการทำงานอย่างมาก กลุ่มคนที่ทำงานมีหลายระดับ บางกลุ่มไม่เคยมีโอกาสได้ทำงานกับเกษตรกร สัมผัสความเป็นนักวิจัยในตัวเกษตรกร และการอยากมามีส่วนร่วมในการปรับปรุงวิธีการผลิตของเกษตรกรเอง หรืออาจเรียกได้ว่าไม่ให้โอกาศตนเอง ตอนนี้เราเองก็พยายามให้ข้อมูลอีกมุมหนึ่งของงานวิจัยลักษณะนี้ถึงแม้ว่าตนเองจะมีส่วนร่วมไม่มากนัก แต่เราก็มีโอกาสได้ใช้ความรู้ในส่วนที่ถนัดช่วยทำงาน อาจต้องปรับกระบวนทัศน์ในการทำงานใหม่บ้าง ส่วนจะทำอย่างไร คิดว่าหลายคนมีคำตอบที่มาจากความเชื่อของแต่ละคนที่แตกต่างกัน อยากเขียนถึง อ. ก้อนทองที่ขยันคิดโมเดลต่าง ๆ ในการจัดการไร่นา การวิจัยแบบมีส่วนร่วมของเกษตรกรที่คึกคักขึ้นอีกคร้งในกรมวิชาการเกษตร ทำให้เกิดเกษตรกรคนเก่ง เกาตรกรต้นแบบ และเกษตรกรมืออาชีพ รวมทั้งพี่เลี้ยงเกษตร และพวกเราพยายามผลักดันให้ใช้เครือข่ายนี้อย่างจริงจังในอนาคต และคาดหวังว่าผู้ใหญ่กว่าของพวกเราจะให้การสนับสนุน